شکل شناسی:

حشره کامل سوسکی است به طول 10-12 میلی متر و عرض 6/. میلی متر و فرم آن بیضی برجسته وروی پیش گرده آن دارای لکه های سیاهی میباشد.  بالپوشهازرد و روی هر کدام 5 نوار سیاه و مجموعا تعداد ده نوار در جهت طولی حشره قرار دارد و به همین جهت به آن Leptinotarsa decemlineata نیز گفته میشود . این علامت به سهولت سوسک سیب زمینی را از سایر سوسکها متمایز میسازد . سرحشره کوچک و برنگ زرد نارنجی و معمولا زیر سینه اول پنهان و کمتر دیده میشود .

شاخکها 11 مفصلی که اولین مفصل آن بزرگ و کشیده است .

چشمها مرکب ، سیاه و لوبیایی شکل میباشد .زیر بدن حشره متمایل به قرمز و همراه با لکه های سیاه است .

تخم حشره زردرنگ بیضوی وmm 2/1 طول دارد . تخمها به طور دسته جمعی و عمودی در سطح تحتانی برگها قرار داده میشود و در موقع تفریخ به رنگ نارنجی تند در می آید .

لارو حشره محدب ، قوسی ، گوشتی و پس ازرشد کاملmm 14 – 12 طول دارد .

رنگ آن قرمز آجری و بندها دارای برجستگی های جانبی مودار بوده و در هر طرف هریک از بندهای شکمی دو لکه سیاه وجوددارد.  شفیره حدودmm 10 طول دارد و رنگ آن زرد و داخل لانه شفیرگی در عمقcm   3 – 2 خاک تشکیل میگردد .

انتشار:

این آفت درنواحی آمریکای شمالی و مرکزی ، کانادا، اکثر کشورهای اروپایی، روسیه، ترکیه، تونس، الجزایرو لیبی انتشار دارد .

طرز خسارت:

این آفت یکی از آفات مهم سیب زمینی بوده و علاوه برسیب زمینی میتواند به گوجه فرنگی، بادمجان و بعضی از علفهای هرز خانواده سولاناسه نیز حمله نماید .

حشرات کامل و لاروها از برگهای سیب زمینی تغذیه میکنند . بوته های جوان ممکن است در زمان کوتاهی نابود گردند ولی بوته های مسن برگهای خود را از دست داده و فقط ساقه ها باقی میماند . میزان خسارت آفت در گزارشات خارجی تا حدود 50% نیز گزارش شده است .

علاوه براین، آفت میتواند بعضی از بیماریهای ویروسی و باکتریایی سیب زمینی رانیز از بوته های آلوده به بوته های سالم انتقال دهد .    

زیست شناسی:

سوسک سیب زمینی زمستان را به صورت حشره کامل برحسب نوع خاک در عمق 40 – 20 سانتیمتری به سر میبرد . در شرایط آب وهوایی اردبیل حشرات کامل از اوایل اردیبهشت ماه از داخل خاک خارج میشوند .

سردی و بارانی بودن هوا خروج سوسک هارا از زمین به تعویق می اندازد و این شرایط باعث کاهش تعداد نسل باروری حشره شده و فرصت تکامل آفت را در نسل دوم کم میکند .

 سوسکها به رطوبت کم و حرارت زیاد حساس  هستند .ظهور حشرات کامل از زیر خاک تدریجی است.

حشرات کامل به محض بیرون آمدن از زیر خاک بعد از یک پرواز کوتاه یا راه رفتن در جستجوی غذا خود را به نزدیک ترین مزرعه سیب زمینی میرسانند . در این موقع بوته های سیب زمینی درمراحل اولیه رشد بوده و سوسک ها بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها که معمولا چند روز طول میکشد در ساعات گرم و آفتابی روز جفتگیری میکنند .

هر حشره ماده در طول عمر خود که ممکن است تا دو سال نیز طول بکشد ، 2000– 500 عدد یا بیشتر تخم میگذارد .

 در شرایط آب و هوایی اردبیل اولین تخمریزی حشره ماده از اوایل دهه سوم اردیبهشت شروع میشود . تخمها پس از 7 – 5 روز تفریخ شده و از تخم لارو کوچک قرمز رنگی به طول 2 میلیمتر بیرون     می آید . این لارو پس از تغذیه و سه بار تعویض جلد تبدیل به لاروکامل میشود .

دوره لاروی حدود دو هفته طول میکشد و سپس لارو کامل وارد خاک شده و پس از چند روز تبدیل به شفیره میشود .

در شرایط اردبیل دوره شفیرگی 23 – 15 روز طول میکشد . ظاهرا هر نسل آفت حدود 45 روز است . تعداد نسل آفت بستگی زیادی به شرایط آب وهوایی دارد و 4 -1  نسل برای آفت گزارش شده است . در اردبیل به احتمال زیاد دو نسل دارد . 

حشرات کامل از قدرت پرواز خوبی حتی فاصله 350 کیلومتری برخوردار هستند و مخصوصا در بهار میتوانند با پروازهای طولانی مناطق جدیدی را آلوده سازد .

انتقال غده وخاک آلوده نیز نقش موثری در انتشار آفت دارد .

کنترل:

با توجه به اینکه آفت در مناطق محدودی از کشور انتشار دارد ، باید در برقرار نمودن قرنطینه داخلی اقدامات بسیار جدی به عمل آورد تا از گسترش آفت جلوگیری شود .

کنترل زراعی:

ارقام سیب زمینی دیررس تحملشان در برابر آفت بیشتر از ارقام زودرس میباشد . گونه های وحشی و گونه هایی که در برگهای آنهای مقدار مواد گلیکو آلکالویید بیشتر است در برابر آفت نسبتا مقاومت دارند و میتوان از این گونه ها برای دورگه گیری و سلکسیون (selection) ارقام مناسب اقدام نمود .

اجرای تناوب گندم و سیب زمینی نیز به مقدار زیادی میتواند از خسارت آفت بکاهد .

کنترل بیولوژیکی:

در رابطه با مبارزه بیولوژیک تا کنون در دنیا 60 گونه حشره پارازیت و شکارگر از روی سوسک کلرادو جمع آوری شده است . علاوه براین از بعضی از میکروارگانیسمها مانند قارچ Beauveria bassiana به صورت محلول پاشی و پودر پاشی روی لاروهای آفت نیز استفاده شده است .

کنترل شیمیایی:

حشره کشهای تیودان 35 %به مقدار Lit/ha 3  و  زولون به مقدار Lit / ha  2  تاثیر یکسان  و   صد در صدی بر روی آفت نشان داده است . زمان سمپاشی اواسط خرداد وقتی که اکثر لاروهای جوان نسل زمستان گذران آفت ظاهرمیشوند.